Van de kinderen die er niet mochten zijn

Op 30 april, enkele dagen voor de jaarlijkse Nationale dodenherdenking, konden de leden van de sociëteit stilstaan bij de geschiedenis van twee Joodse kinderen uit Lienden, die moesten onderduiken tijdens de Tweede Wereldoorlog. De presentatie van dit verhaal werd op een gedreven en uiterst gedetailleerde wijze verzorgd door Annemarie Walravens. Anemarie is jarenlang leerkracht geweest op de burgemeester Kampschool. Vanuit deze rol kreeg zij over dit onderwerp contact met Judith en Liesje van de Berg, hetgeen leidde tot een ware zoektocht werkelijke verloop van de geschiedenis. Een en ander werd door haar vastgelegd in het boekje “Wij mochten er niet zijn”.

Familie Frank met hun dochters Elly en Liesje leefden een bestaan als  ondernemers in de kledingbranche. De familie woonde bij de winkel in Lienden, terwijl vader veel rondreisde naar zijn klanten in de regio. Na de eerste jaren van de bezetting ging het decreet uit dat alle gemeenten in Nederland Judenfrei gemaakt moesten worden. Dat bleef dus niet zonder gevolgen voor de familie. De winkel moest dicht en grote tijden van onzekerheden braken aan.

Op 11 september 1942 werd de vierjarige Elly Frank in het Betuwse dorp Lienden opgehaald door een politieagent en de burgemeester Kamp. In de auto van de burgemeester is zij naar de pont bij Ingen gebracht. Daar vandaan heeft de agent haar met openbaar vervoer naar de Haag gebracht. Daar is zij overgedragen aan de Duitse Sicherheitsdienst en vervolgens vervoerd naar kamp Auschwitz, waar zij op 17 september is vermoord. Door omstandigheden verbleef Elly, toen zij werd opgehaald, tijdelijk niet bij haar ouders. De ouders en haar zusje Liesje konden nog op tijd, vluchten. Omzwervingen van het ene  naar het andere adres, schuilen en een beetje warmte zoeken in een steenoven, in de vroege ochtenduren met een bootje in het geheim de Waal over, een en al onzekerheid en ontbering, dat terwijl er nog steeds niets bekend was over Elly. Na vele omwegen kon de familie onderduiken bij de pastorie van de katholieke kerk in Beneden Leeuwen. Zij bleven daar tot het einde van de oorlog. Voor hen was dat laatste in november 1944.

Annemarie vertelde in haar presentatie over al deze gebeurtenissen en het wel en wee van de Familie Frank voor en na de dramatische gebeurtenis van de deportatie van Elly. Vermeld kan nog worden dat, veel later, na de oorlog, in verband met de kwalijke rol die de burgemeester had vervuld, de naam van haar school is veranderd in De Sterappel. Ter nagedachtenis aan de geschiedenis staat nu op het schoolplein een klein standbeeld van van Elly Frank, met de titel “Tussen Twee Werelden”.

De indrukwekkende presentatie maakte de aanwezigen van de sociëteit, in tegenstelling tot gebruikelijk, bij tijd en wijle muisstil.