De Gelderse Vallei als verdedigingslinie was alleen mogelijk als de Grebbeberg tot een zwaar verdedigde vesting werd omgebouwd. Nadat Nederland in de zomer van 1939 tot mobilisatie had besloten, werd een grote strijdmacht in de omgeving van de Grebbeberg samengetrokken.
Gedurende de mobilisatie-periode waren in Rhenen wel tot 10.000 militairen gelegerd. Ook in Achterberg waren vele militairen ingekwartierd. Voor al deze inkwartieringen werd men schadeloos gesteld. Soldaten werden op zolders, in stallen en schuren ondergebracht. In de school te Achterberg lagen van l januari t/m 9 mei 1940 militairen, zodat er maar halve dagen les kon worden gegeven. Soldaten werden ook in speciaal daarvoor gebouwde barakken ondergebracht.
Zo werd reeds in augustus 1939 een Commissie Burgerbevolking benoemd die belast werd met een algemene voorbereiding tot evacuaties. Op vrijdag 10 mei was het zover en vond de evacuatie plaats. Hoewel het de bedoeling was naar Goeree en Overflakkee te varen, kwam men ten gevolge van oorlogshandelingen in de Krimpener- en Alblasserwaard terecht.
Niet alleen mensen, ook dieren moesten worden geëvacueerd. Pluimvee en varkens werden losgelaten. Hiervan werd aangenomen dat deze dieren zichzelf konden redden. Alleen al vanwege het melken was de situatie voor de koeien anders. Deze dieren werden ook per schip afgevoerd naar veiliger oorden.
Achterberg werd tijdens de Slag om de Grebbeberg zwaar beschadigd. De Grebbesluis en -brug werden door het Nederlandse leger op 12 mei om 11.00 uur opgeblazen, het gehucht De Grebbe was nagenoeg geheel verwoest, de school te Achterberg werden doorschoten, maar had overigens geringe schade.
Verwoesting in Achterberg
Diverse boerderijen waren in puin geschoten of afgebrand. Vele weilanden in Achterberg waren geïnundeerd. Inundatieschade kon apart worden gedeclareerd, hierbij waren zo’n 85 boerenbedrijven betrokken.
(Bron: Deys, H.P. e.a., (1995), Rhenen, bedreigd bezet bevrijd, De geschiedenis van vijf jaar oorlogstijd in Rhenen. Rhenen: Stichting gebroken lente; Sulman, A. en Deys, H.P. (2014), Met het oog op de ernst der tijden, mobilisatie in Achterberg, Elst en Rhenen 1939-1940. Barneveld: Koninklijke BDU Uitgevers BV.)