Op woensdag 24 januari ’s 2018 avonds nam Nees van den Oosterkamp de ca 60 aanwezigen bij Het Elster Geschiedenishuis mee op een tijdreis door oud Elst (U). Met een nieuwe, veel betere beamer dan voorheen liet hij aan de hand van verschillende oude kaarten zien dat in het verleden door Elst eerst 2, later 3 doorgaande routes liepen: De Benedenweg die in Elst beter bekend was als de Onderweg, de hoger gelegen weg die vanaf 1818 bestraat werd en daarna als Rijksstraatweg bekend staat en de vanaf de 17e eeuw belangrijk geworden nog hogere weg die bekend stond als de Bovenweg en naderhand Franseweg werd genoemd. Op de oude kaarten en de veel recentere luchtfoto’s was goed te zien dat de Rijn in het verleden meerdere nevengeulen had. Ook de rijswaarden, ontstaan door aanslibben van rivierzand dat door de stroming werd
Kaart Du Roy 1743 uitsnede
meegevoerd, waren goed te onderscheiden, evenals de vele akkers in de uiterwaarden, de bossen ten noorden van Elst, het oude kasteel Amerongen, dat in 1672 door de Fransen werd vernield, een steenfabriek in de Allemanswaard (1633), de waardmanshuizen in de uiterwaarden, de grens tussen Utrecht en Gelderland die door de Elster Buitenwaarden liep, de grens tussen Rhenen en Amerongen die door de tijd heen oostelijker of westelijker lag, en de lanen met dubbele beukenhagen aan beide kanten die als verschillende zichtassen in Franse landschapsstijl zijn aangelegd in het Amerongse bos.
Rijksstraatweg: Buurt bij de pomp
Vervolgens nam Nees de aanwezigen mee op een virtuele wandeling door de huidige Rijksstraatweg, de vroegere middenweg, en liet met behulp van foto’s zien hoe e.e.a. de afgelopen eeuw steeds veranderde: de steenfabriek, de molen, de autosloperij, de eerste garage, de trambaan met remise en trambaanwerkers, de eerste en de latere school, de kerk met pastorie, het logement ‘De Swaan’ met wisselschuur, de mattenfabriek met zijn soms erg jonge medewerkers (vanaf 12 jaar), winkels, de kapper waar mannen voor hun dagelijkse scheerbeurt naartoe gingen, het postkantoor, de dorpspomp waar men het benodigde water kon halen, de leidlindes en bonenhagen om de tabaksperken langs de weg met zijn bewoners in klederdracht, de tabaksteelt met zijn schuren en werkzaamheden, Plantage Willem III, enz. En overal waren verhalen bij over het ontstaan, de ontwikkelingen en het hoe en waarom . Aan het einde van de avond moest Nees beloven dat zijn verhaal vervolgd zou worden.